Je kunt een paar eeuwen van individualisering niet terugdraaien met één druk op de knop, betoogt schrijver Gerhard Hormann. ‘Wie moet straks al die mantelzorg gaan uitvoeren?’
deze radicale ommezwaai voelt als een dolkstoot in de rug van al die werkende vrouwen die oprecht geloofden in het fabeltje van ‘economische zelfstandigheid’, terwijl de overheid alleen maar geïnteresseerd was in de extra belastinginkomsten die dat opleverde
Tussen de regels door valt nu al precies te lezen hoe de overheid de mantelzorg in de nabije toekomst wil gaan organiseren. Kinderen van zorgbehoevende ouderen zullen hoe dan ook een bijdrage moeten leveren, hetzij in uren hetzij financieel. Zelfs emigreren naar Australië biedt in dat geval geen soelaas meer.
Dat de kosten van de AWBZ exploderen, behoeft nauwelijks nog enige discussie. Het stelsel kreunt in zijn voegen en dreigt, terwijl de échte vergrijzing feitelijk nog moet beginnen, nu al topzwaar te worden. Om die reden moeten ouderen langer zelfstandig blijven wonen én meer bijdragen aan hun eigen zorgkosten. Daarbij zal ook steeds vaker een beroep gedaan worden op familieleden, buren en vrijwilligers.
Dat is niet alleen een logische gedachte, er is vanuit medisch en maatschappelijk oogpunt zelfs wel iets voor te zeggen. Wie het boek The Blue Zones van Dan Buettner heeft gelezen, weet dat je een veel grotere kans hebt om in goede gezondheid de 100 te halen als je dichtbij je familie woont of zelfs bij je eigen kinderen in huis. In de culturen die Buettner beschrijft en de streken die hij bezoekt, komen eenzaamheid en depressies onder ouderen niet of nauwelijks voor.
Individualisering
Probleem is alleen dat onze hele maatschappij daar niet op is ingericht. Je kunt een paar eeuwen van individualisering niet terugdraaien met één druk op de knop, zeker niet als al die nieuwe maatregelen vooral geboren zijn uit geldnood. Moet de BV IK – of desnoods de fopspeengeneratie van Paul Verhaeghe – straks opeens de billen gaan wassen van hun bejaarde ouders, simpelweg omdat de verzorgingshuizen hun deuren sluiten? Op Facebook zie je voornamelijk foto’s van mensen die heel erg met zichzelf bezig zijn en met hun eigen leven. Waarschijnlijk hebben die geen benul wat er in de toekomst allemaal van hen verlangd gaat worden als de spreekwoordelijke ‘keukentafelgesprekken’ een feit zijn.
Duidelijk is in ieder geval dat de overheid zulke tegenstrijdige eisen aan burgers stelt, dat je bijna kunt spreken van schizofrenie. Want wie moet straks al die mantelzorg gaan uitvoeren? Al die vrouwen die op aandringen van diezelfde overheid fulltime zijn gaan werken omdat ze zogenaamd economisch zelfstandig moesten zijn? De recente oproep van Hans Spekman om minder te gaan werken zodat er meer tijd overblijft ‘om voor elkaar te zorgen’ is op z’n minst huichelachtig te noemen. Want is dat de toekomst waarop een slimme meid volgens de overheid voorbereid moest zijn? Of kun je mantelzorg er wel eventjes bijdoen door gewoon nog wat slimmer te multitasken?
Wie de recente uitlatingen van Hans Spekman, staatssecretaris van Rijn en CDA-coryfee Hannie van Leeuwen bij elkaar optelt, weet precies hoe de AWBZ georganiseerd gaat worden. Knelpunten die ik in mijn laatste boek voorzag – bijvoorbeeld: krijgt het kind dat de meeste mantelzorg verricht straks ook het grootste deel van de erfenis? – worden daarbij handig omzeild. Straks zal van iedereen met hulpbehoevende ouders een bepaalde hoeveelheid mantelzorg per maand worden verlangd. Red je dat niet, bijvoorbeeld omdat je een te drukke baan hebt of te ver weg woont, dan zal in plaats daarvan een financiële bijdrage worden gevraagd. Waarschijnlijk kun je daar zelfs niet aan ontsnappen door naar het andere eind van de wereld te emigreren.
Valse argumenten
Het is een op zich eerlijk systeem dat met valse argumenten wordt verkocht, veel te gemakkelijk over de dagelijkse praktijk van mantelzorg denkt en van veel mensen feitelijk het onmogelijke vraagt. Want wat moeten we bijvoorbeeld met de loze uitspraak van Spekman dat we er ‘vanaf moeten dat je met z’n tweeën de volledige week moet werken om de hypotheek te kunnen betalen’. Gaat hij straks soms per decreet de huizenprijzen halveren? Moeten we voortaan dan maar genoegen nemen met een kleinere, goedkopere woning? En waarom moeten we daar eigenlijk vanaf? Omdat de overheid al die werkende vrouwen nu opeens beter kan gebruiken in de mantelzorg?
Een zorgzame samenleving is prachtig en eerherstel van het collectief is een nobel streven. Maar deze radicale ommezwaai voelt als een dolkstoot in de rug van al die werkende vrouwen die oprecht geloofden in het fabeltje van ‘economische zelfstandigheid’, terwijl de overheid alleen maar geïnteresseerd was in de extra belastinginkomsten die dat opleverde. Cynisch? Het is pas cynisch om te denken dat ‘buren’ het gapende gat in de AWBZ-begroting wel eventjes kunnen dichten of dat je gemeenschapszin automatisch terugkrijgt door de organisatie van de thuiszorg over te hevelen naar gemeenten. Bron:volkkrant.nl fotoO.D.B.ned
Gerhard Hormann (1961) is journalist/schrijver en politicoloog. Deze maand verschijnt zijn nieuwe boek Helemaal Vrij!
ONRECHTDATABANKBUREAU.NED 